Ook al is het alweer even geleden, het staat mij nog helder voor ogen: die zucht van verlichting bij de ‘oude’ politieke stromingen in Europa toen Macron de Franse presidentsverkiezingen won. Ruim, ook nog. Ook al riepen politieke analisten om het hardst: reken je niet rijk, stemmen op Le Pen was gewoonweg voor veel Fransen nóg erger! Een zucht van verlichting. Dat hoorde je ook toen de VVD de PVV ver achter zich liet bij de Tweede Kamerverkiezingen van 2017. Ook al riepen politieke analisten om het hardst: met dank aan Erdogan die Rutte de kans bood zijn nationalistische tanden te laten zien! En toen kwamen de gemeenteraadsverkiezingen in maart dit jaar. Met juist de verdere doorgroei van lokale, soms populistische partijen. Wat nu? Zijn we nu over de top of juist niet?
Verreweg de meeste mensen zijn redelijk en nuchter, ze beseffen dat je er altijd samen uit moet komen.”
Is het populisme over zijn hoogtepunt heen? Zijn de populisten in de politiek over de top gegaan en zijn ze daarmee een brede steun onder grote groepen ontevreden kiezers misgelopen? Verdwijnt populisme als de (lokale) partijen zich maar aanpassen? En kunnen we dan weer voorzichtig overgaan tot de oude politieke orde van de dag?
Ik geloof er helemaal niks van. Ja, Trump helpt zeker om de gevaren te zien van het ongebreideld tekeer gaan in het ingewikkelde speelveld van de politieke en bestuurlijke machtsfactoren, speelvelden en instituties. En de Brexit brengt vooralsnog ons dagelijks leven niet uit balans. Wilders kansen op ooit nog regeringsdeelname lijken te verdampen. En ook de glans van Baudet lijkt eraf te raken. Een zucht van verlichting?
Populisme is van alle tijden. Niet voor niks is het woord afkomstig van het Latijnse ‘populus’ dat ‘volk’ betekent. In de loop der tijden is rond dat woord een negatieve connotatie ontstaan, dankzij de duiding, de framing die machthebbers eraan gaven. Het volk was in de kern dom, gevaarlijk en tot geweld en opstand in staat. Van de weeromstuit ontstaat dan ook de tegenhanger ervan: het volk als geuzennaam, de pure echte mensen om wie het gaat, de verdrukten der aarde. Wie gebruikt het woord ‘volk’ nog volstrekt neutraal? Het populisme verbindt zich met die associaties. Dat maakt het per definitie al onderwerp van gesprek en vooral van emoties!
Vele factoren hebben invloed op de sterke opkomst van populisme juist in onze tijden. Twee ervan noem ik hier: de stijl van politiek bedrijven en de onbetaalde rekening van de klassieke politieke stromingen. De stijl waarmee wij politiek bedrijven staat inmiddels ver af van wat de gemiddelde burger begrijpt, verwacht en waardeert. Onze wijze van praten, debatteren, presenteren, vertegenwoordigen, ons ‘stem geven’ aan wat de burger écht beweegt maakt de politiek ondoorgrondelijk, moeilijk en vervreemd van de dagelijkse werkelijkheid zoals veel mensen die beleven. Heel scherp gezegd: sommige raadsvergaderingen lijken op een voorstelling door een geheim genootschap waarbij het laatste bedrijf op voorhand al vaststaat. Populisten doen dat anders, ze doorbreken de magie en de spelregels maar maken het daarmee bepaald niet persé beter voor de burger. Maar (social) mediageniek is hun handelen en spreken vaak wél. Het wordt hoog tijd dat de politiek in het algemeen daarvan leert!
Nu de inhoud. Ik durf de stelling wel aan dat de gevestigde politieke stromingen legio kansen hebben laten liggen om werkelijk te vertegenwoordigen wat voor de kiezers belangrijk is. Noem het maar de onbetaalde rekening van de klassieke politiek in de veranderde samenleving. Hoe is het met die samenlevingsantenne? En als we die thema’s, verwachtingen, zorgen e.d. al inbrengen, wat gebeurt daar dan mee in de uitvoeringspraktijk? Hoe herkenbaar en uitlegbaar is dat? Verreweg de meeste mensen zijn redelijk en nuchter, beseffen dat je er altijd samen uit moet komen. Dat is en blijft het goede nieuws. Maar ze hebben genoeg van loze beloftes, vage antwoorden en politieke spelletjes om het eigenbelang. Dat is en blijft de donkere wolk die boven dat nieuws hangt!
Populisten waren er en blijven er. Na Wilders, na Baudet, na wie dan ook staat er weer een ander op. De uitdaging voor de gehele politiek is om de opkomst van het populisme, ook in de eigen kringen, te zien als uitdaging. Uitdaging aan onze stijl van politiek bedrijven. Uitdaging aan onze vertegenwoordiging van de samenleving. Nee, sterker nog: een kans om onze stijl en onze vertegenwoordiging aan te passen aan deze tijd. En daarmee bij te dragen aan het iets kleiner maken van die veelbesproken kloof tussen politici en burgers!
Werk aan de winkel dus! Want debatteren met populisten is een vaardigheid op zich. En dat kun je leren! Terwijl je toch authentiek jezelf blijft. Maar dan moet u wel weten hoe uw opponent te werk gaat, scherper, flexibeler en anders debatteren en bepaalde technieken goed beheersen. Daarom hebben we een speciale Masterclass Debatteren met Populisten ontwikkeld. Geen wonder dat er grote belangstelling voor is, nu de nieuwe gemeenteraden in hun eigen arena de politieke strijd weer mogen aangaan met populisten! Klik hier voor meer informatie en voeg een nieuw instrumentarium toe aan uw vaardigheden.
Voor deze training werkt De Regt Strategie & Communicatie nauw samen met Horus Debat & Training (www.horusdebattraining.nl). De trainers zijn beiden zeer ervaren in debat én training: Ad de Regt en Gerrit Jan Valk. Als debat-duo bereikten zij de afgelopen jaren viermaal op rij de finale van het Professor Steenkamp CDA Debattoernooi, waarvan ze er twee wonnen. Daarnaast wonnen ze op hetzelfde debattoernooi viermaal op rij de inhoudelijke CDA-Gedachtegoedprijs. Ze sleepten in 2016 ook de eerste prijs weg op het prestigieuze Brabants Debattoernooi.